A Vitamini Nedir?
A vitamini, karaciğerde depolanan ve yağda çözünen bir vitamin türüdür. Normal besinlerde iki tip A vitamini bulunur. Bunlardan ilki önceden oluşturulmuş (premade) A vitaminidir. Aynı zamanda retinol adıyla da bilinir ve aktif bir A vitamini tipidir.
Et, balık, kümes hayvanları, tam yağlı süt ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalarda bulunur. İkinci A vitamini tipi ise provitamin A olarak bilinir ve meyveyle sebze gibi bitki bazlı gıdalarda bulunur.
İkinci tipin diğer adı karotenoidlerdir ve bunlar yiyeceklere koyu rengini verirler, yani pigmentlerdir. Bu tip aktif A vitamini formuna dönüşebilir. 500’den fazla bilinen karotenoid vardır.
En yaygın provitamin A tipinin adı beta-karotendir. Vitaminler genel olarak ya vücut tarafından hiç üretilmeyen ya da olumsuz sağlık sonuçlarını veya hastalıkları önlemek için yetersiz miktarda üretilebilen temel besinlerdir.
Bu sebeple uygun beslenmeyle ve sadece tıbbi açıdan gerekli olduğu durumlarda vitamin takviyeleriyle vücuda vitamin sağlamak gereklidir.
A vitamini kapsül olarak ve diyet takviyesi olarak satılan ürünler halinde de mevcuttur. Çoğu zaman retinil asetat veya retinil palmitat (önceden oluşturulmuş A vitamini) halinde, beta-karoten (provitamin A) halinde veya ikisinin bir kombinasyonu şeklinde takviyelere eklenir.
A Vitamini Faydaları Nelerdir?
A vitamini faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- A vitamini normal demir metabolizmasına katkıda bulunur.
- A vitamini normal mukozanın korunmasına katkıda bulunur.
- A vitamini normal cildin korunmasına katkıda bulunur.
- A vitamini normal görme yetisinin korunmasına katkıda bulunur.
- A vitamini bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur.
- A vitamininin hücre özelleşmesinde görevi vardır.
A Vitamini İçeren Yiyecekler Nelerdir?
A vitamini bulunan besinler iki grupta ele alınmaktadır. Hayvansal kaynaklı gıdalarda retinol halinde bulunurken bitkisel kaynaklı gıdalarda ise karotenoidler şeklinde (en fazla aktif olan beta karoten) bulunmaktadır. A vitamini birçok gıdada doğal olarak bulunur; süt ve tahıl gibi bazı gıdalarda da mevcuttur. A vitamini olan besinler:
Sığır karaciğeri gibi et ürünleri.
Yumurta sarısı.
Somon gibi bazı yağlı balık türleri.
Yeşil yapraklı sebzeler ve brokoli, havuç ve kabak gibi diğer yeşil, turuncu ve sarı sebzeler.
Kavun, kayısı ve mango dahil meyve grubu.
Kahvaltılık gevrekler.
A Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Gelişmiş ülkelerde bu eksiklik nadir görünmekle birlikte, gelişmekte olan ülkelerdeki birçok insan dahi yeteri kadar A vitamini ihtiyacını karşılayamayabilmektedir. A vitamini eksikliği riski taşıyan kişiler genellikle hamile kadınlar, emziren anneler, bebekler ve çocuklardır. A vitamini eksikliğinin 6 belirtisi aşağıdaki gibidir:
- A vitamini cilt onarımında önemli bir rol oynar ve iltihapla savaşmaya yardımcı olur. Dolayısıyla eksikliği cildin iltihaplanmasına sebep olabilir .
- A vitamini eksikliği, bitot lekeleri olarak da bilinen kuru gözlere, körlüğe veya kornealarda ciddi bozulmalara yol açabilir. Eksikliğin ilk işaretlerinden biri, genellikle gözün gözyaşı üretememesidir .
- Yeterli miktarda A vitamini göz sağlığı için çok önemlidir. A vitamini eksikliğinin bir diğer olası belirtisi ise gece körlüğüdür.
- Yeterli A vitamini almayan kadın ve erkekler doğurganlık sorunu yaşayabilir. Ebeveynlerdeki düşük A vitamini düşüklere veya doğum kusurlarına da yol açabilir.
- A vitamini eksikliği çocukların boy uzama döneminde oldukça etkilidir. Besinler ile birlikte A vitamini takviyesi almak, büyümeyi daha fazla artırabilir.
- A vitamini takviyeleri, zayıf çocukları enfeksiyonlara karşı koruyabilir, ancak diğer gruplarda enfeksiyon riskini artırabilir. Yüksek A vitamini seviyesine sahip yetişkinler daha az boğaz ve göğüs enfeksiyonu sorunuyla karşılaşabilir.